Milli Mücadelede Bir Papaz: Papa Eftim...

1. Papam Eftim Kimdir?

Pavlas Karahisaridis, 1884 yılında bu günkü Yozgat’ın Akdağmadeni ilçesinde dünyaya gelmiştir. Akdağmadeni ilçesinin İstanbulluoğlu köyü’nde gözlerini açan Karahisaridis, ilk ve orta öğretimini Akdağmadeni’nde tamamladı. Zekası ile hocalarının dikkatini çeken Pavlos, akranlarının Kur’an-ı Kerim okuması ve hatmetmesine özenerek, o da incil’i hatmetmiştir. 21 yaşına geldiğinde ise Ruhbanlık mesleğine giren Pavlos, 1908 yılında Ankara’da baba mesleği olan Manifaturacılık yapmıştır. Mesleğini sürdürürken ruhbanlık okuluna da devam eden Pavlos Karahisaridis,  1912’de Diyakos, 1915’te de seçimle papaz seçilerek ‘Eftim’ adını almıştır. Bu ünvanı ile Akdağmeni’ne geri dönmüştür.

Papa Eftim, asıl ismini 1.Dünya Savaşı’na giren Osmanlı Devleti’nde Fener rum Partikhanesi’nin dış dünya üzerine attığı adımları eleştirmesi ve karşı çıkmasıyla duyurmuştur. Dünya Savaşı süresince bu tavrını sürdüren din adamı Eftim, 1918 yılında Keskin Metropoliti vekili iken Fener Rum Patrikhanesi’ne karşı çıkarak Müstakil Türk Ortodoks Patrikhanesi’ni kurmuştur.

3. Papa Eftim ve Milli mücadeleye katılması

Papa Eftim, ‘Ben türk dostu değil, Türk oğlu Türk Papa Eftim’im’ diyerek kendisini tanımlamıştır. Müstakil Türk Ortodoks Kilisesi’ni kurma hamlesinin ardından Milli mücadeleye katılma kararı veren Papa, kendisine bağlı cemaatleri Milli mücadele saflarına katmıştır. Bu tavrı üzerine İstanbul Hükümeti, kendisinin zararlı faaliyetlerde bulunduğunu ve tutuklanması emredilse de o dönemde Keskin kaymakamı Avni bey, bu emri yerine getirmemiştir.

Tüm bunlar olurken, Fener Rum Patrikhanesi, Dünya’ya ‘Canavar Kemalistlerin kendilerine zulüm ettiğini ve burada yaşayan Hristiyanların derhal kurtarılması için’ Hristiyan dünyasını Anadolu’yu işgale davet ediyordu. 

Papa Eftim buna cevaben basına demeç veriyor “Fener Patrikhanesi'nin Avrupa siyasilerini propagandalarla yanlış yola sevk ettiğini bütün delilleriyle ve açıklıkla gösterebiliriz” diyor, Türk Hükümeti'nin Hristiyanlara zulmetmediğini haykırıyordu.

İç Anadolu’yu dolaşmaya karar veren Papa Eftim. Gezdiği yerlerde kendi nüfuzu altındaki insanlara sürekli Fener Rum Patrikhanesinin zararlı faaliyetlerini anlatıyor, onlara Müslüman Türklerle aynı soydan geldiklerinin unutulmamasını ve milli mücadeleyi mutlaka desteklemeleri gerektiğini telkin ediyordu.

Burada Papa Eftim’in üstlendiği rolün önemini iyi anlamalıyız. Sırf Karadeniz bölgesinde vukuu bulan Pontus İsyanının ne derece kötü sonuçlar doğurduğunu hatırlayalım. Yüz yıllardır Osmanlı İmparatorluğuna sadık kalarak yaşamış bu insanların isyan etme sebebi, bölgelerinde yaşayan ve onları Fener Patrikhanesinin oyunlarına karşı uyaracak bir Papa Eftim’in olmayışıdır.

Anadolu'yu dolaşıp Hristiyan halka milli mücadelenin desteklemesi çağrısında bulunan Papa Eftim'i durdurmak için bir de suikast düşünülmüştür. Miralay Kondilisi başkanlığında bir ekip görevlendirilir ancak plan çabuk fark edilip gereken tedbirler alınır.

Kayseri’de kapı komşusu olan Çerkez Ethem sayesinde Mustafa Kemal ile tanışan Papa, milli mücadele boyunca ciddi katkılar vermiştir. 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi açılırken, hocaların yanında Papa Eftim’de duaları ile eşlik edecek kadar vatanını seven bir kişiliğe sahipti. 

Aynı zamanda o gün halkın karşısına çıkarak Mustafa Kemal’in de içlerinde bulunduğu kalabalığa da seslenme şerefine erişmiştir. Kurtuluş Savaşı’na ‘Umum Anadolu Türk Ortodokları cemaatleri olarak adıyla katıldılar. 

Kurtuluş Savaşı’nın başarıya ulaşmasının ardından Cumhuriyet sonrası 1924 yılından itibaren kendi cemaatinin başına geçti. Daha sonra adını Zeki Erenerol olarak Türkleştiren Papa Eftim’in cemaati Mübadele politikası sonrası Yunanistan’a gönderilse de Papa Eftim’in ailesi mübadeleden muaf olmuştur. 

Ayrıca Papa Eftim’in İstiklal Madalyası da bulunmaktadır. Mustafa Kemal savaş sonrası "Baba Eftim" olarak andığı Papa Eftim için ‘Bu memlekete bir ordu kadar hizmet etmiştir’ demiştir. Ve bu söz bugün mezarında yazılıdır.

Kurtuluş Savaşı sonrası tamamen dine yönelen Erenerol, 1968 yılında hayatını kaybetmiştir. 

Türk Ortodoks Patrikhanesi Papa Eftim’in ölümünden sonra da onun çizdiği yoldan ayrılmamış, onun davasının bayraktarlığını yapmıştır.

Papa Eftim’in yerine oğlu Turgut Erenerol(2.Papa Eftim), sonra Selçuk Erenerol (3.Papa Eftim) geçmiştir. Selçuk Erenerol’un ölümün ardından da da 4. Papa Eftim Ümit Erenerol olmuştur.

Torunu Sevgi Erenerol, 2009 yılında Ergenekon davasında gözaltına alınmış Eftim’in Türk Ortodoksları Kilisesi’nin Ergenekon’un karargahı olduğu iddiasıyla yargılanmıştır.

Kumpas savcısı firari Zekeriya Öz’ün “Siz nasıl bir Hristiyansınız? Hz. İsa’dan çok Atatürk’ten bashediyorsunuz” sorusuna “Çünkü ben Papa Eftim’in torunuyum. Yani Mustafa Kemal’le birlikte bu vatanı onlara vermeyen kişinin torunuyum” diye cevap vermiştir.