Resmi Eğitim Kurumları
Acemi Ocağı
I. Murad Han döneminde sistemleşmeye başlayan ve devletin asker ihtiyacını temin etme amaçlı uygulanan devşirme sisteminin önemli bir kurumudur. Devşirilen gayri müslim çocuklar Türk ailelerin yanında yetiştikten sonra Acemi ocağına alınır ve burada askeri bir eğitim aldıktan sonra yeteneklerine göre diğer ocaklara gönderilirlerdi.
Enderun Mektebi
İlk olarak II. Murat Dönemi'nde Edirne Sarayı'nda açılmıştır. En önemli özelliği şimdiki tanımıyla Saray Üniversitesi olmasıdır. Osmanlı Devleti’ni yönetecek idareci, komutan, devlet memuru ve sanatkârlar enderunda yetiştirilmiştir. Enderûn mektebine alınan çocuklara, Kur'an-ı Kerim, tefsir, hadis, kelâm gibi dini dersler, edebiyat, inşa (şiir), dil bilgisi, Arapça, Farsça gibi dil ve edebiyat dersleri ve matematik, coğrafya, mantık gibi müspet ilimler dersleri okutulurdu.
Sivil Eğitim Kurumları
Sıbyan (Çocuk) Mektepleri
Sıbyan(çocuklar) mektebi Osmanlı'da ilköğretim kurumuydu. Bu mekteplerin hocasına Muallim, yardımcısına Kalfa, öğrencilerine de Talebe adı verilmektedir. Sıbyan mektepleri Osmanlı kent ve kasabalarında en yaygın eğitim-öğretim kurumlarıydı ve daha çok bir caminin ya da hayır kurumunun yanında açılırdı. Mahalle temelinde kurulduğu için mahalle mektebi de denen bu okullara başlama yaşı, ebeveyn ile hocanın kararına göreydi. 4 yaşında da 10 yaşında da başlanabilirdi. 1862'den sonra yerini iptidai denilen ilköğretim kurumlarına bırakmıştır. 1924'te tamamen kaldırılıp millî eğitime bağlı ilkokullarla değiştirilmiştir.
Medrese
Mimar Sinan tarafından 1580'de Üsküdar'da inşa edilen Şemsi Paşa Medresesi
Medreselerde, nakli ve akli bilimler öğretilmekteydi. Nakli bilimlerde İslam dinine ait ilişkin konular ele alınmaktaydı. Tefsir, Fıkıh ve Kelam nakli bilimlerdendir. Akli bilimler ise bir yönüyle Allah'ın varlığını kanıtlayan, diğer yönüyle ise Dünya'nın düzen ve varlığını akıl yoluyla açıklayan bilimlerdi. İlk medrese 1331 yılında Orhan Bey döneminde İznik'te açılmıştır. Atanılan ilk müderris ise Davud el-Kayserî'dir. En yüksek seviyeli dönemlerine Fatih Sultan Mehmet ve Kanuni Sultan Süleyman zamanlarında ulaşmıştır.
Osmanlı medreseleri zamanla çeşitli değişimlere ve düzenlemelere tabi tutulmuş, hocalara verilen maaşlara ve eğitim alanlarına göre derecelendirilmiştir. Medreselerin eğitim programları genel olarak dört programda toplanabilir:
-Din ve Hukuk (Kur'an, tefsir, hadis, fıkıh, kelam...)
-Dil ve Edebiyat (Arap, Fars dilleri, hitabet, şiir, gramer...)
-Felsefe (Felsefe ve mantık)
-Temel Bilimler (Tıp, Matematik, Geometri, Astronomi, Coğrafya)
Medreseler, Osmanlı devletinin dini, akademik ve bürokratik kadrolarının yetişmesini de sağlıyordu. Uzun ve meşakkatli bir süreç olan medrese eğitimini tamamlayan talebeler toplumda aydın kadrosunun en üst tabakasını oluştururlardı.
Facebook Yorumları
Disqus Yorumları